Rijksmuseum reist met tentoonstelling ‘Slavery’ naar Verenigde Naties in New York

12 Mar, 2023

3 minuten lezen

12 Mar, 2023

Het Rijksmuseum confronteert bezoekers en diplomaten van de Verenigde Naties (VN) in New York met het Nederlandse slavernijverleden. Op verzoek van de VN selecteerde het Rijksmuseum tien verhalen uit zijn tentoonstelling ‘Slavery’ uit 2021. Die ingekorte versie - ‘Slavery. Ten True Stories of Dutch Colonial Slavery’ - exposeert t/m 30 maart 2023 in de openbare entreehal van het VN-hoofdkwartier. Bij de opening op 27 februari zei Melissa Fleming, hoofd van het VN-departement voor wereldwijde communicatie: “Het onderwijzen, leren en begrijpen van deze geschiedenis helpt ons bij ons werk om een einde te maken aan racisme en onrecht, en om inclusieve samenlevingen op te bouwen die gebaseerd zijn op waardigheid en mensenrechten voor iedereen.”

Valika Smeulders (Bron: UN News)

Tien verhalen uit de Nederlandse koloniale geschiedenis In 2021 bracht het Rijksmuseum de Nederlandse koloniale geschiedenis van de 17e tot de 19e eeuw in beeld met ‘Slavery'. Het was een van de eerste tentoonstellingen die diep in dit deel van de geschiedenis dook en werd door critici van de Universiteit van Amsterdam toegejuicht. "De tentoonstelling hier naar de VN brengen, verbindt alles", stelde Valika Smeulders – een van de vier curatoren en hoofd geschiedenis van het Rijksmuseum, in gesprek met UN News. “We vonden het belangrijk dat Nederland in het reine komt met het feit dat het een grote rol heeft gespeeld in de koloniale geschiedenis. We wilden iedereen in Nederland verbinden met dat grotere verhaal door de tentoonstelling echt persoonlijk te maken.” Het kiezen van tien verhalen uit de oorspronkelijke tentoonstelling was dan ook niet gemakkelijk voor de curatoren: "Er zijn natuurlijk miljoenen verhalen, maar we wilden dat de tien verhalen inzicht gaven in het systeem", deelde Smeulders. De verhalen zijn stuk voor stuk nauwkeurig geproduceerd door verschillende experts waaronder historici, een theaterregisseur, interieurontwerper, kunstenaars en een bioloog die een DNA-analyse uitvoerde.

Profiteurs, slachtoffers & vrijheidsstrijders Het centrale punt van ‘Slavery. Ten True Stories of Dutch Colonial Slavery’ is het enige object dat het Rijksmuseum naar de VN bracht: de tronco. Het betekent ‘boomstam’ in het Portugees en werd gebruikt om tot slaaf gemaakte mensen aan hun enkels vast te ketenen. Een grimmige, materiële herinnering die de duizenden dagelijkse VN-bezoekers en diplomaten direct bij binnenkomst met het slavernijverleden confronteert. Rondom de tronco vertellen interactieve panelen de persoonlijke verhalen van tien mensen afkomstig uit Bangladesh, Brazilië, Nederland, Zuid-Afrika, Suriname, het Caribisch gebied en West-Afrikaanse regio's. Het gaat om zowel profiteurs, slachtoffers als vrijheidsstrijders binnen het Nederlandse slavernijsysteem. Ook wordt de film ‘Nieuw Licht’ in New York vertoond. Hierin volgt documentairemaker Ida Does het team van conservatoren bij de totstandkoming van de tentoonstelling in 2021.

Fotografie: Richard Koek

Discriminatie & racisme Op 29 en 30 maart wordt de tentoonstelling afgesloten met een reeks lezingen over het slavernijverleden en zijn invloed op de huidige en toekomstige samenleving. Smeulders: “De erfenis van de slavernij is elke dag onder ons. Daar moeten we iets aan doen, vooral aan alle vormen van discriminatie en racisme die er nog steeds zijn. … Een deel van de oplossing is de erkenning dat het verbonden is met het verleden; door het verleden te begrijpen kunnen we ook de huidige samenleving begrijpen". De komende twee jaar reist ‘Slavery. Ten True Stories of Dutch Colonial Slavery’ in een aangepaste vorm langs VN-kantoren over de hele wereld.