Seksisme in de Nederlandse entertainmentindustrie: hoe nu verder?

Twee weken geleden plaatste schrijfster Dieuwertje Heuvelings een post op Instagram waarin ze alle mannen in de Nederlandse muziekindustrie opriep om hun mond open te doen over ongepast gedrag tegen vrouwen. De post ging viraal en veel Nederlandse artiesten steunden het bericht. Seksisme is in 2023 helaas nog steeds 'alive and well' en wordt vooral in de entertainmentindustrie onder stoelen of banken geschoven. Hoe gaan we dit anders doen? In dit artikel kijken we terug op vorig jaar en werpen we een hoopvolle blik naar de toekomst van gendergelijkheid in de Nederlandse creatieve scene.

Foto: VI.BE

Schandalig slecht

2022 was een bewogen jaar voor de Nederlandse showbusiness. Eind januari maakte Tim Hofman een BOOS-aflevering over grootschalig seksueel overschrijdend gedrag bij tv-programma ‘The Voice Of Holland’. Zowel bij de tv-wereld als binnen de Nederlandse samenleving sloeg het nieuws in als een bom. Niet lang daarna verscheen er online een video waarin rapper Lil’ Kleine zijn vriendin mishandelde en erkende Johan Derksen op nationale tv dat hij in zijn jongere jaren een vrouw heeft gepenetreerd met een kaars. Deze nieuwsitems brachten een belangrijk gesprek op gang in Nederland: meer vrouwen durfden naar voren te stappen en deelden hun ervaringen met het wangedrag van mannen in de creatieve industrie. Zo werd ineens overduidelijk hoe schandalig slecht het ervoor staat met de verhouding tussen man en vrouw in deze sector.

Ongeziene interacties

In de entertainmentindustrie gebeuren veel interacties op een informeel niveau. Of je nu praat met je collega’s achter de bar, in de studio zit met een collega-artiest of op de set van een tv-programma het geluid opneemt: er is weinig toezicht en veel werkzaamheden gaan ongezien voorbij. Dat is precies de omgeving waarin seksisme - in de vorm van ongepaste opmerkingen, verkeerde aanrakingen, of ander intimiderend gedrag - zich zonder consequenties kan manifesteren. Ook heeft de entertainmentindustrie een hardnekkige netwerkcultuur: een praatje met de juiste persoon kan je zomaar een nieuwe kans bieden. Als vrouw heb je een grotere kans dat je wordt buitengesloten als de man een ander motief heeft. Ongelijkheid en discriminatie vinden plaats in de hoeken en gaatjes van de samenleving - en dit is ook precies de plek waar we het aan moeten pakken.

Subtiel seksisme

Hoewel de nieuwsberichten van vorig jaar shockerend zijn en ons wakker schudden, zijn dergelijke incidenten extreme gevallen. Het is belangrijk dat iedereen zich bewust is van de subtiele vormen die seksisme aan kan nemen; het is niet altijd duidelijk wanneer iemand een grens overgaat. Vrouwen hebben vaker door wanneer dit gebeurt, omdat zij het vaakst het slachtoffer zijn van grensoverschrijdend gedrag. Om je als vrouw staande te houden in de creatieve scene ben je constant - bewust of onbewust - bezig je grenzen te bewaken. Dat zorgt voor een vermoeid en onveilig gevoel, en is volgens Dieuwertje een van de redenen dat er zo weinig vrouwen in de muziekindustrie werken: “Waarom zijn er toch zo weinig vrouwen in de industrie vragen jullie je af? Omdat ze de helft van de tijd bezig zijn met ‘mannen’ op te voeden. De award voor de ondankbaarste taak van de industrie gaat naar alle vrouwen die dit nog uithouden.”

Grafiek: VI.BE

Hoe nu verder

Vrijwel iedereen heeft vorig jaar meegekregen dat de verhoudingen in de entertainmentindustrie ongezond zijn. Het is tijd dat we dit ‘subtiele seksisme’ actief tegengaan. Allereerst moeten er consequenties verbonden worden aan foute acties. Zonder consequenties zullen mensen er immers - bewust of onbewust - vanuit gaan dat wat ze doen, oké is. Zodra iemand op gedrag wordt aangesproken - of in ergere gevallen wordt aangeklaagd - is dat een duidelijk signaal dat iemand een grens overschrijdt. Vooral mannen spelen hierin een cruciale rol: binnen vriendengroepen, teams en bedrijven moeten zij een actieve rol aannemen en elkaar verantwoordelijk houden. Het gaat dus niet om een verandering waar revolutionaire maatregelen voor nodig zijn; het is juist iets waar iedereen individueel aan kan bijdragen.

Hoe tof de Nederlandse creatieve scene ook is, we moeten het beter doen - en dat kunnen we. Kijk met een kritische blik om je heen, luister naar mensen die de moed hebben om over hun ervaringen te vertellen en wees niet bang om je uit te spreken. Laat 2023 het jaar zijn waarin zowel mannen als vrouwen zorgeloos creatief kunnen zijn.