“We verkopen geen bakje diversiteit, het is tijd dat we meer erkenning krijgen”

“Ik neem mezelf altijd serieus. Toch weet ik dat ik vaak níét serieus genomen word.” 28 jaar geleden begon Reguillo Wijngaarde ‘Da Bounce’ vanuit zijn huiskamer op het Amsterdamse Zaandammerplein. Binnen de Nederlandse cultuurbeleving was toen geen concept vanuit zwart bewustzijn en hiphopcultuur dat zich uitstrekte over muziek, sport, film en stand up comedy. Het heeft verschillende generaties overleefd. Op 27 mei iets nieuws uit zijn koker: Da Bounce Lifestyle Festival, gevolgd door het bekendere Da Bounce Urban Film Festival de week erna.

(Reguillo Wijngaarde en Eurydice Wijngaarde in Bar Basquiat)

De basis is na jaren nog onveranderd en dicht bij de kern: aandacht voor alle elementen die voortvloeiden uit de hiphopcultuur en de lifestyle die daarbij hoort. “Ik heb me altijd al geïnteresseerd in black consciousness en hoe dat betrekking heeft op de westerse samenleving. En dan vooral niet kijken naar de beperkingen, maar welke mogelijkheden zijn er wel en wat kan ik eraan doen. Toen ik destijds vier keer per week uitging, viel me op dat de scene begin jaren ‘90 heel veel talent had. Zowel voor als achter de schermen: muziekproducers, dansers, graffiti artiesten. Ze zaten zelfs al in de studio met Amerikaanse artiesten. Toch groeiden de muzikale talenten in Nederland niet echt door en konden hun brood er dus ook niet mee verdienen. Dat bracht me op het idee van een platform voor ‘ons’: Da Bounce.”

Deuren opentrappen

Ik ben al even met Reguillo in gesprek als er een vrouw, gehuld in een lange blouse met legerprint en een mooi opgestoken afro, Bar Basquiat aan de Javastraat komt binnengelopen. Ze heeft zich gehaast vanuit een andere afspraak en is blij dat ze eindelijk kan aanschuiven. Da Bounce is ook haar kindje. “Het is tijd dat we meer erkenning krijgen.” In de beginjaren hoorde Eurydice vooral de ideeën van haar broer aan en hielp ze als candygirl mee aan de promotie. Na haar studie trapte ze samen Reguillo deuren open. “Terugkomend op het feit dat ik mezelf heel serieus neem, maar dat vaak niet werd door anderen... Elk onderdeel dat we hebben geïntroduceerd, moesten we hetzelfde traject doorlopen", vertelt haar broer. Er verschijnt een lach van herkenning op het gezicht van Eurydice. “Ik lach, omdat ik weet wat er komt.”

Vóór 2013 had geen enkele andere zwarte producent Carré gevuld. Het lukte Da Bounce in dat jaar om een heel gevarieerd publiek naar het Koninklijk Theater aan de Amstel te trekken met hun comedyavond. Reguillo vertelt: “We hadden al succesvolle parties georganiseerd, een groot aantal aanhangers en een database van ons publiek. Met dat verhaal ben ik toen naar theaters gegaan. Ik had al wat opgebouwd met een bewezen concept en wist wat de behoeftes waren van mijn mensen. Die waren het niet gewend om naar theaters toe te gaan. Ze gingen toen voornamelijk naar bioscopen, grand cafés en clubs. En dan ga ik nog veel verder terug in de tijd, want onze stap om Carré uit te verkopen, was al iets later in het proces. Ik ging naar theaters toe, omdat ik een potentie zag. Het ging twee kanten op: mijn concept met ons diverse publiek introduceren aan theaters en andersom het theater bij onze aanhang als nieuwe uitgaansgelegenheid.”

"Je had wel cabaretiers, maar die zalen zaten vaak vol met witte mensen."

Ruim anderhalf jaar duurde het voordat Reguillo en Eurydice hun eerste stand up-comedyshow in het De La Mar theater mochten houden. “Ik had echt veel verschillende theaters gesproken, maar ze bleven dicht voor ons. We werden doorverwezen naar kleinere theaters, dat vond ik niet interessant. Ik zag voor me hoe ik het wilde hebben. Toen ontmoette ik Frans Ruhl van een impresariaat dat ook shows deed met Nederlandse comedians. Hij had er wel oren naar. Hij kon er met zijn connecties voor zorgen dat we binnenkwamen.” De eerste show werd gevolgd door nog een paar uitverkochte edities. “Toen dacht ik, nu komen we die andere theaters wel binnen. Ik deed opnieuw mijn ronde en het ging wéér niet zoals gehoopt.” Reguillo besloot zijn plan de campagne om te gooien. Een ‘agressievere’ benadering. “Ik maakte een presentatie en vertelde dat ze gek zouden zijn om het niet te doen. Wat ze zouden missen. Dat spreken vanuit passie verruilde ik voor een zakelijke aanpak die leek te werken.” Theater Rotterdam was in voor iets nieuws. “De toenmalige directeur maakte duidelijk: als je je niet bewijst, gaat de deur net zo snel weer dicht.” Da Bounce snoerde hem vrijwel meteen de mond: de eerste editie was gelijk uitverkocht. “Weet je, doorzettingsvermogen en blijven geloven in je verhaal is hierin wel echt belangrijk. En als de ene aanpak niet werkt, moet je een andere aanpak toepassen.”

Da Bounce was de eerste organisatie in Nederland die met hun stand up-comedyshows een heel divers publiek wist te trekken naar grote theaterzalen. “In 1997 was dat nog niet zo populair hier. Jörgen Raymann woonde toen niet in Nederland en bijvoorbeeld Howard Komproe speelde nog in kleinere setting. Je had wel cabaretiers, maar die zalen zaten vaak vol met witte mensen. Ons voorbeeld kwam voornamelijk vanuit Amerika: Def Comedy Jam met sterren als Chris Rock en Chris Tucker. Dat concept haalden we op onze manier naar Nederland. In die tijd had je staatssecretaris van cultuur en media, Rick van der Ploeg, die vond dat theaters en schouwburgen meer moeite moesten stoppen in een jonger en diverser publiek. Terwijl wij dat al een tijdje deden.” Reguillo’s wenkbrauwen trekken omhoog, hij lacht schamper. “Best gek dat Da Bounce zo over het hoofd werd gezien.”

"Enerzijds vind ik het mooi dat er zoveel interesse is in onze culture, anderzijds vind ik het ook jammer als bepaalde dingen soms onterecht worden toegeëigend."

Wij verkopen geen bakje diversiteit

Inmiddels gaan sommige deuren wel iets makkelijker open, toch kennen maar weinig mensen het verhaal achter Da Bounce écht. Eurydice vindt dat dat niet langer kan. “Het is tijd dat iedereen weet waar we voor staan, waarom we dit doen en hoe belangrijk het is”. Reguillo vult aan, “niet hoe belangrijk wij het vinden”. Met allerlei overtuigende handgebaren brengt zijn zus over dat Da Bounce al jaren bijdraagt aan diversiteit en inclusie. “Bij ons zijn die verhalen er allang en nu meer mensen zich ineens bezighouden met diversiteit, worden we zo nu en dan benaderd. Alleen niet voor wat we doen, maar voor het publiek dat we bereiken. Alsof er een bakje diversiteit bij ons gekocht kan worden. Zulke ‘samenwerkingen’, daar lenen we ons niet meer voor. De cultuur die wij representen is tegenwoordig gewoon leading en zo moet het ook behandeld worden.”

Die erkenning zit volgens hen in een stukje zichtbaarheid. “In de media wordt vaker aandacht besteed aan elementen van onze culture. Ze zouden ook ons kunnen vragen als deskundige partij om mee te praten.” Reguillo licht zijn kijk hierop ook uitgebreider toe: “Enerzijds vind ik het mooi dat er zoveel interesse is in onze culture, anderzijds vind ik het ook jammer als bepaalde dingen soms onterecht worden toegeëigend. Je ziet gewoon vaak dat, als er bijvoorbeeld topics besproken worden in praatprogramma’s die gerelateerd zijn aan onze culture, er bijna nooit wordt benoemd waar het oorspronkelijk vandaan komt.”

‘Fake it till you make it’

Da Bounce is er niet alleen om te entertainen, maar ook om bruggen te slaan. Het Da Bounce Urban Film Festival (DBUFF) is nog een manier waarop Reguillo en Eurydice dat doen. Het is, zoals ze zelf omschrijven ‘een safe space voor zwarte makers, acteurs en actrices en iedereen achter de schermen, een plek waar we serieus genomen worden’. Ze hadden al weleens movie nights en filmpremières georganiseerd, maar een jaarlijks terugkomend filmfestival was andere koek. Toch waagden ze weer een sprong in het diepe. Eurydice kon het soms nog wel spannend vinden, maar haar broer was onbevreesd. En die indruk wekt hij nog. Reguillo moet lachen bij een herinnering die komt bovendrijven. “Toen we naar de theaters stapten, hadden we geen flauw benul van hoe het werkte. En toen we besloten het te proberen in de filmindustrie, was het echt ‘fake it till you make it’. Je praat bijvoorbeeld over andere soorten contracten. Van contingenten tot partages. Van sommige woorden had ik nog nooit gehoord. Dan deed ik alsof ik wist wat het betekende en de volgende keer dat we een meeting hadden, gebruikte ik dat woord zelf. Dit soort dingen maakte het ook avontuurlijk en leuk. Je bent toch aan het pionieren op zulke momenten.”

Een warm bad

Da Bounce is begonnen vanuit een bepaalde cultuurbeleving, maar iedereen is welkom, zegt Eurydice. “Wit, zwart, bruin, moslim, christen...Het maakt niet uit. Hiphop is ook voor iedereen toegankelijk, zolang je maar de normen en waarden respecteert.” En, hoe ze hopen dat Da Bounce gezien en gevoeld wordt? Tussen mijn vraag en haar antwoord zitten een paar seconden. Ze kijkt heel even naar boven en richt zich weer tot mij. “Een warm bad. Ik wil dat mensen zich echt welkom voelen en continu verrast worden door ons. Ja, we willen dat Da Bounce voor mensen voelt als een warm bad.”

Ter ere van 28 jaar Da Bounce en 50 jaar Hiphop is de online videoserie Pioniers te zien bij CreativeByNature. Oude en nieuwe generatie zwarte pioniers binnen muziek (hiphop), comedy en film in Nederland gaan met elkaar in gesprek over de evolutie van het vak en hun persoonlijke groei. Bekijk hier de eerste aflevering met Howard Komproe en Xavier Molijn.